ความเป็นอิสระจากการเมืองของธนาคารแห่งประเทศไทย ในการออกและการจัดการธนบัตร

Abstract

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและวิเคราะห์องค์ประกอบรวมทั้งปัญหาและอุปสรรคที่ส่งผลต่อความเป็นอิสระจากการเมืองของธนาคารแห่งประเทศไทยในการออกและการจัดการธนบัตร โดยศึกษาข้อมูลจากเอกสารและข้อเท็จจริงต่างๆ และการสังเกตการณ์ประกอบกับการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกจากบุคลากรที่ปฏิบัติงานเกี่ยวกับการออกและการจัดการธนบัตรของธนาคารแห่งประเทศไทย จำนวน 8 คน แบ่งเป็นเจ้าหน้าที่ระดับบริหารและระดับปฏิบัติการตำแหน่งละ 4 คน ซึ่งผลการศึกษา พบว่า

1) ในภาพรวม ธนาคารแห่งประเทศไทยมีสถานะเป็นหน่วยงานอิสระของรัฐ โดยที่การเข้าสู่อำนาจของผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทยและการใช้อำนาจบริหารแบบองค์คณะ เป็นองค์ประกอบที่ส่งผลให้ธนาคารแห่งประเทศไทยไม่มีความเป็นอิสระจากอำนาจของฝ่ายการเมือง รวมทั้งธนาคารแห่งประเทศไทยไม่มีความเป็นอิสระในการกำหนดนโยบาย เพียงแต่มีความเป็นอิสระในการบริหารงานตามที่กฎหมายให้อำนาจไว้เท่านั้น โดยในองค์ประกอบด้านทรัพยากรนโยบาย พบว่าธนาคารแห่งประเทศไทยมีความเป็นอิสระในการบริหารจัดการงบประมาณ ประกอบกับมีการสื่อสารที่โปร่งใส รวมทั้งมีกิจกรรมที่เป็นส่วนสนับสนุนให้การสื่อสารเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ โดยเงื่อนไขด้านการเมืองและด้านเศรษฐกิจ เป็นองค์ประกอบที่ส่งผลกระทบต่อความเป็นอิสระของธนาคารแห่งประเทศไทยโดยตรง ทั้งนี้ ผลการศึกษายังพบว่าปัญหาด้านกฎหมาย ปัญหาด้านการเมือง และ
ปัญหาด้านเศรษฐกิจ เป็นปัญหาและอุปสรรคที่ส่งผลให้ธนาคารแห่งประเทศไทยไม่มีความเป็นอิสระ

2) ภารกิจที่เกี่ยวข้องกับการออกและการจัดการธนบัตร ธนาคารแห่งประเทศไทยมีความเป็นอิสระในการกำหนดนโยบายรวมทั้งสามารถบริหารจัดการงบประมาณได้ด้วยตัวเอง ทั้งนี้ เงื่อนไขด้านการเมืองและด้านเศรษฐกิจเป็นปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อความเป็นอิสระจากการเมืองในการออกและการจัดการธนบัตร โดยเงื่อนไขด้านสังคมเป็นปัจจัยที่ช่วยส่งเสริมให้การออกและการจัดการธนบัตรปลอดจากการแทรกแซงของอำนาจฝ่ายการเมือง

คำสำคัญ : ความเป็นอิสระจากการเมือง การบริหาร การเมือง ธนาคารแห่งประเทศไทย การออกและการจัดการธนบัตร